Helemaal alleen in het heelal

Een halve eeuw geleden bracht Space Oddity van David Bowie een astronaut tot leven. Er werd een raket gelanceerd met Major Tom aan boord. Die kijkt sindsdien van een afstand naar de aarde. Hij is al die jaren kalm gebleven en is nog in de veronderstelling dat het contact met ground control ieder moment kan worden hervat.

Als het nummer voorbijkomt op de radio, ga ik mee, of ik wil of niet. Hoe zou het zijn om daar te zweven? Intens, vermoed ik, en onvergetelijk. Leuk voor een moment, denk ik ook, niet een heel leven.

Er is niemand om hem heen. Hij heeft niemand om zijn verwondering mee te delen. Er is geen mens om aan te raken of door aangeraakt te worden: geen handdruk, omhelzing, aai of schouderklopje, geen woorden. Er is niemand die een keer een kop thee voor hem zet, niemand die luistert naar zijn verhaal of bereid is hem iets te vertellen.

Zo kan eenzaamheid eruitzien. In de jaren op mezelf heb ik eraan geproefd, maar kan me daarvan niet herinneren dat het ooit uitzichtloos was of echt schrijnde.
Tijdens een week in een separeercel begon mijn isolement een andere vorm aan te nemen. Meer nog dan beperkt door deur en muren was ik opgesloten in mijn hoofd. Daar gingen mijn gedachten eindeloos rond. Mijn psychose had tijd nodig om uit te razen. Op het hoogtepunt of dieptepunt, net hoe je het ziet, was me een blik gegund op het universum in zijn geheel. Dat was mooi. Het ging tot de sterren, en verder. Het beeld vervaagde daarna snel en verwijderde zich onvermijdelijk.

Weer buiten en een beetje hersteld bleek het lastig om grip op die belevenis te krijgen. Ik wilde zo graag vertellen waar ik was geweest of er op een andere manier uitdrukking aan geven. Dat lukte niet. Het lag er niet aan dat mensen niet wilden luisteren. De juiste woorden ontbraken eenvoudigweg. Het bleef binnenin mij.

Iedereen heeft wel gedachten of ervaringen, van welke aard dan ook, die niet met anderen te delen zijn. Bijbehorende onmacht en eventuele pijn zijn een stuk beter te verdragen, merk ik, met mensen en warmte om me heen. Zo is het althans voor mij.

Het is maar beter me erbij neer te leggen dat ik nooit precies kan zeggen wat ik toen heb meegemaakt. De afstand tot dat overweldigende wordt elke dag iets groter, misschien maar goed ook. Het verschuift verder naar de achtergrond, is al grotendeels verdwenen.

Inmiddels leef ik met vrouw en kinderen en moet ik mijn best doen nu en dan aan tijd alleen toe te komen. Er bestaat bij mijn weten geen woord voor het tegenovergestelde van eenzaamheid. Dit zal het wel zijn. Het kan intussen geen kwaad op bescheiden schaal te blijven zoeken naar manieren om toch iets van dat onzegbare te laten doorschijnen.

Major Tom draagt daar voor mij een steentje aan bij, door er te zijn. Hij zweeft nog steeds ergens boven de aarde. Hij ziet de blauwe planeet en weet dat daar beneden een paar miljard mensen rondlopen, waarvan er niet een zo alleen kan zijn als hij.

Mark Verhoogt schreef het boek Verwarde man, leed en herstel in 40 verhalen.
Ook schrijft hij wekelijks een blog.

Beoordeling jury columnwedstrijd "Eenzaamheid":

10de plaats

Een subtiele, goed in elkaar zittende column waarin de schrijver beschrijft hoe het is om met een psychose in de isoleercel te verblijven. Hij maakt op een mooie manier gebruik van Major Tom van David Bowie om zo naar zichzelf te kijken

Jury: Ziggy Klazes, Ben de Graaf (Ben Tekstschrijver), Wouter van Ewijk