Wij zijn geen potentiële patiënten!

We worden doodgegooid met leefstijladviezen en bang gemaakt voor ziekten die we mogelijk hebben of krijgen. Preventie en risicoreductie zijn sleutelwoorden in de huidige gezondheidszorg. Ging het er vroeger om weer gezond te worden als je ziek was, nu gaat het er om niet ziek te worden als je gezond bent. Wat betekent dat we allemaal in één klap potentiële patiënten zijn geworden. Dat maakt ongelukkig en kost een hoop geld.

Onbetaalbaar
Ongelukkig, omdat we bang zijn voor ziekten die we vaak niet zullen krijgen, of waar geen geneesmiddelen voor zijn als we ze daadwerkelijk hebben. Zoals bij ‘de meeste gevreesde ziekte van onze tijd’ Alzheimer het geval is. Preventie en risicoreductie kosten een hoop geld, omdat het maar de vraag is of voorkomen goedkoper is dan genezen.
Zo is preventie van bijvoorbeeld tabaksgerelateerde ziekten op termijn niet goedkoper. Want al die rokers wier leven eerst vroegtijdig in rook opging, blijven nu afgekickt en wel in leven. Ze worden chronisch zieke senioren voor wie de zorg volgens onze overheid ‘onbetaalbaar’ is geworden. Een cynisch voorbeeld? Neem dan de honderdduizenden mensen die nodeloos voor miljoenen aan medicatie slikken, omdat ze tot een ‘risicogroep’ behoren. En dankzij de verscherping van medische normen worden die risicogroepen alleen maar groter.

Pre-alles
Zo geldt een onderdruk tussen de 85 en 89, en een overdruk tussen de 130 en 139, tegenwoordig als ‘prehypertensie’, schrijft de Amerikaanse hoogleraar Gilbert Welch in zijn boek ‘Overdiagnosed – Making people sick in de pursuit of health’. The British Medical Journal meldde begin deze maand dat de prevalentie van pre-diabetes in Engeland de afgelopen acht jaar is verdrievoudigd. Inmiddels lijdt meer dan een derde van de volwassen Engelsen eraan. Pre-kanker bestaat ook al. Het UMC St Radboud gaat de boer op met een kankerpreventiebus. Informatie over roken, drinken, zonnen, bewegen en voeding moet het aantal kankergevallen terugdringen. ’Het bestrijden van kanker als doodsoorzaak nummer één wordt natuurlijk effectiever wanneer we ook kanker kunnen voorkomen. Daar zetten we op in’, aldus hoogleraar Nicoline Hoogerbrugge.

Tja. Je kunt overal wel ‘pre’ voor zetten – en dan? Wat heeft het voor zin om mensen die zich prima voelen de stuipen op het lijf te jagen en, soms ook nog, lastig te vallen met onnodige medicatie die niet alleen duur is, maar vaak ook nog ongewenste werkingen heeft (in het doktersjargon heten dit ‘bijwerkingen’, een onzinnige term)?

Potentiële tijdbom
Dan hebben we nog de veelgeprezen imaging, waardoor tumoren in een vroeg stadium opgespoord kunnen worden. Ook tumoren die niet zullen uitgroeien tot een kwaadaardige vorm van kanker.  Maar ja, voor de zekerheid toch maar verwijderen? Dat wil je natuurlijk wel, als kanker doodsoorzaak nummer één is. Niemand loopt graag met een potentiële tijdbom in zijn lijf. Om die reden steken ook allerlei Nederlanders de grens over om een full body scan te laten maken. Minister Schippers heeft de Gezondheidsraad gevraagd te onderzoeken onder welke voorwaarden mensen ook in Nederland zo’n scan op eigen kosten kunnen laten maken. En dan, als er ‘iets’ wordt ontdekt? Wordt het vervolgonderzoek dan ook op eigen kosten gedaan, of worden die uit een risicoreductie- of preventiepotje betaald?

Goede zorg
Het kan geen kwaad je te realiseren dat we nog nooit zo gezond zijn geweest als nu, en nog nooit zo’n hoge (misschien wel te hoge?) levensverwachting hebben gehad. Denk daarom drie keer na over preventie, maar investeer wel royaal in (onderzoek naar) goede zorg voor de mensen die het resultaat zijn van medisch succes: dementerende ouderen, chronisch zieken, mensen met (ernstige) beperkingen. En laat de rest lekker met rust, in plaats van ze binnen te harken als potentiële patiënten. Want dat zijn we niet.

• Tweet